ภาพจาก Yurii travels / Wikipedia
ถัดจาก ธงชาติฝรั่งเศส และ ธงชาติเนเธอร์แลนด์ จะขอกล่าวถึง ธงชาติรัสเซีย ที่อยู่ในซีรีส์ธง 3 สี น้ำเงิน ขาว แดง อีกเหมือนกัน
จุดกำเนิดของธงชาติรัสเซีย ได้อิทธิพลมาจากธงชาติเนเธอร์แลนด์ที่มีประวัติเก่าแก่ยาวนาน รวมถึงเป็นชาติที่เก่งในเรื่องการเดินเรือด้วย เมื่อรัสเซียเริ่มสร้างกองเรือของตัวเองในช่วงศตวรรษที่ 17 (ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าเป็นยุคซาร Alexis I ปี 1668 หรือยุคซาร์ปีเตอร์มหาราช ปี 1693-94) เลยเริ่มนำธง “ขาว น้ำเงิน แดง” วางเป็นแนวนอน มาใช้งานเป็นธงประจำเรือ
หลักฐานของฝ่ายรัสเซียได้ให้ความหมายของสีทั้ง 3 ไว้ด้วยคือ
- ขาว = พระเจ้า
- น้ำเงิน = กษัตริย์
- แดง = ประเทศ/ประชาชน
จะเห็นว่าความหมายของสีนั้นเหมือนกับธงไตรรงค์ของไทยมาก จึงมีความเชื่อในหมู่นักประวัติศาสตร์ไทยว่า อาจได้แนวคิดนี้มาจากรัสเซีย แทนที่จะเป็นอังกฤษแบบที่เชื่อกันมาแต่เดิม (โพสต์ของ อ.ชาญวิทย์ เกษตรศิริ)
การที่ธงของรัสเซียถูกเริ่มใช้ในยุคที่ประเทศแข็งแกร่ง (ปีเตอร์มหาราช) และถูกใช้มาต่อเนื่องยาวนาน ทำให้มีอิทธิพลต่อประเทศยุโรปตะวันออกอื่นๆ ที่เป็นชาวสลาฟด้วยกันด้วย
ในการประชุม Prague Slavic Congress ปี 1848 ประเทศกลุ่มสลาฟอื่นๆ ก็ตกลงกันใช้สี “น้ำเงิน-ขาว-แดง” เป็นสีประจำชาติของตัวเอง (Pan-Slavic colors) ใช้ทำเป็นธงชาติในรูปร่างหน้าตาที่แตกต่างกันไป เช่น ยูโกสลาเวีย เชกโกสโลวีเนีย เป็นต้น (นอกจากสีกลุ่มนี้ ยังมีสีธงชาติกลุ่มอื่นในลักษณะเดียวกันอีก เช่น Pan-Arab เขียว ดำ แดง ขาว และ Pan-African เขียว ดำ แดง เหลือง)
ธงชาติรัสเซียถูกใช้มาราว 200 กว่าปี จนกระทั่งการปฏิวัติรัสเซียในปี 1917 ที่กลุ่มบอลเชวิคได้รับชัยชนะ ธงแบบเดิมจึงกลายเป็นตัวแทนของฝ่ายนิยมกษัตริย์ (กองทัพขาว) ไปแทน ส่วนฝ่ายกองทัพแดงก็ใช้ธงแดงโซเวียต ค้อนเคียวแบบที่เราคุ้นเคยกันแทน
หลังสหภาพโซเวียตล่มสลายในปี 1991 รัสเซียจึงกลับมาใช้ธงชาติเดิมอีกครั้ง ในวันที่ 25 ธันวาคม 1991 ธงโซเวียตถูกชักลงจากเสาที่วังเครมลิน และชักธงเดิมของรัสเซียขึ้นแทน
ในช่วงปี 1991 ที่บอริส เยลต์ซิน เป็นหัวหอกในการเคลื่อนไหวต่อสู้กับพลังของโซเวียตเดิม (กอร์บาชอฟ) เยลต์ซินก็ใช้ธงรัสเซียแบบเก่าเป็นสัญลักษณ์ด้วย
ถึงแม้ความหมายธงเดิมมีรากเหง้ามาจากกษัตริย์ปีเตอร์มหาราช แต่รัสเซียยุคหลังเป็นระบอบสาธารณรัฐแล้ว ทำให้ความหมายของสีเดิมเปลี่ยนไปบ้าง (ไม่มีคำนิยามอย่างเป็นทางการ แต่ที่นิยมกันในรัสเซียคือ)
- ขาว = nobility, frankness
- น้ำเงิน = faithfulness, honesty, impeccability, chasity
- แดง = courage, generosity, love
ภาพรวมคือ ธงชาติรัสเซียมีการใช้งานต่อเนื่องยาวนาน (ยกเว้นช่วงโซเวียต ประมาณ 70 ปี) มีการใช้งานแพร่หลายคือส่งอิทธิพลไปยังประเทศสลาฟอื่นๆ ด้วย และมีความหมายในเชิงสัญลักษณ์ที่ถูกนำมาใช้ต่อต้านโซเวียตในช่วงก่อนล่มสลาย รวมถึงมีการตีความใหม่ด้วย