เขียนเรื่อง การเลือกตั้งอเมริกา เลยเกิดสงสัยขึ้นมาว่า การเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐที่ชนะกันเยอะแบบทิ้งขาดที่สุด (landslide victory) คือครั้งไหน?
คำตอบต้องแยกเป็น 2 กรณี เพราะอเมริกาใช้ระบบ electoral college ที่นับเสียงตามรัฐ ไม่ได้นับคะแนนรวม popular votes จึงต้องแยกกันคิด
หากวัดจาก electoral votes ว่าใครชนะเยอะที่สุด จะกลายเป็นว่า George Washington ประธานาธิบดีคนแรก ชนะการเลือกตั้ง 2 สมัยแรก (1788 และ 1792) แบบ 100% คือชนะเบ็ดเสร็จ แต่ก็ต้องมีหมายเหตุว่าสมัยนั้น อเมริกายังมีเพียง 10 รัฐ คนออกมาเลือกตั้งน้อย และคนบางกลุ่ม เช่น ผู้หญิง หรือ ทาสผิวดำ ยังไม่มีสิทธิเลือกตั้งด้วยซ้ำ
ถ้าเราตัดการเมืองยุคแรกๆ ออกไป เริ่มสนใจเฉพาะการเมืองยุคใหม่หลังปี 1900 เป็นต้นมา (120 ปีหลังสุด) น่าจะได้ภาพสะท้อนของโลกการเมืองยุคใหม่มากกว่า
ประธานาธิบดีที่ชนะ electoral votes แบบ landslide คือเกิน 90% มีทั้งหมด 4 คน แถมทุกคนเป็นการชนะเลือกตั้งในสมัยที่สอง (เป็นประธานาธิบดีมาก่อนแล้ว) คือ
- Franklin D. Roosevelt ปี 1936 (สมัยที่สอง) ได้คะแนน electoral votes 98.5% ซึ่งยังเป็นสถิติสูงสุดมาจนถึงตอนนี้
- Lyndon B. Johnson ปี 1964 (สมัยที่สอง เพราะสมัยแรกเป็นหลัง JFK ตาย) ได้ 90.3%
- Richard Nixon ปี 1972 (สมัยที่สอง ก่อน Watergate) ได้ 96.7%
- Ronald Reagan ปี 1984 (สมัยที่สอง) ได้ 97.6% สูงสุดเป็นอันดับสอง
หลังจาก Reagan แล้วก็ยังไม่มีประธานาธิบดีคนไหนชนะแบบทิ้งขาดอีกเลย (สะท้อนภาพรวมของการเมืองอเมริกันยุคหลัง ที่สองพรรคมีพลังพอๆ กัน) โดยดีที่สุดที่ทำได้คือ Bill Clinton สมัยสอง ทำได้ประมาณ 70%
ส่วนการคิดคะแนนแบบ popular votes (ซึ่งในทางปฏิบัติแล้วชนะขาดยากกว่า electoral votes มาก เพราะเป็นการนับจากเสียงของทุกคน) ดังนั้นการได้คะแนนโหวต 60% ของผู้มีสิทธิเลือกตั้งทั้งหมด จึงยากมากๆ แล้ว
- Warren G. Harding ปี 1920 ทำได้ 60.3%
- Franklin D. Roosevelt ปี 1936 ทำได้ 60.8%
- Lyndon B. Johnson ปี 1964 ทำได้ 61% สูงสุดเป็นประวัติการณ์
- Richard Nixon ปี 1972 ทำได้ 60.7%
จะเห็นว่าขนาด Reagan ยังไม่สามารถทำ 60% ได้ (ปี 1984 เขาได้เสียงโหวต 58.8%) ส่วนประธานาธิบดียุคหลังจากนั้นมา ไม่ต้องพูดถึง เพราะอเมริกาแตกแยกเป็นสองขั้วจริงๆ
- George H.W. Bush คนพ่อ ปี 1988 ได้ 53.4% ถือว่าดีที่สุดในกลุ่มนี้
- Bill Clinton ทำได้ดีที่สุดตอนสมัยสอง 1996 ที่ 49.2% ไม่ถึงครึ่งด้วยซ้ำ
- George W. Bush ทำได้ตอนสมัยสอง 2004 ที่ 50.7% เฉียดครึ่ง
- Barack Obama ทำได้ดีที่สุดคือสมัยแรก 2008 ที่ 52.9% ดีขึ้นมาอีกนิด
- Donald Trump ปี 2016 ทำได้ 46% แถมยังแพ้ Hillary ด้วยซ้ำ (ได้ 48.1%) แต่ดันชนะ electoral votes
ปัจจัยที่ทำให้การเลือกตั้งชนะขาดมีหลายเรื่อง เช่น ผลงานในสมัยก่อนหน้า (ส่วนใหญ่ประธานาธิบดีที่ชนะเยอะๆ แบบ landslide จะได้คะแนนสูงสุดในสมัยที่สอง) หรือคู่แข่งทะเลาะกันเอง เช่น กรณีของปี 1964 ที่ LBJ ชนะสบายๆ เพราะรีพับลิกันแตกเป็นสองขั้ว และไม่ช่วยกันหาเสียง
และด้วยระบบการเมืองอเมริกันสองขั้ว แถมแตกแยกกันสุดๆ แบบนี้ เราก็ไม่น่าจะได้เห็นการชนะแบบ landslide ได้อีกง่ายนัก ในอนาคตระยะใกล้ที่พอมองเห็น
ข้อมูลอ้างอิง: United States presidential election, Landslide victory