The Name of California

รัฐแคลิฟอร์เนีย เป็นรัฐที่มีประชากรเยอะที่สุดของสหรัฐอเมริกา เป็นที่ตั้งของเมืองสำคัญๆ อย่างแอลเอ หรือซานฟรานซิสโก

ในแง่แบรนดิ้งของชื่อรัฐย่อมโด่งดังเป็นที่รู้จักในระดับโลกอย่างไม่ต้องสงสัย (ตัวอย่างในเชิงวัฒนธรรมก็อย่างเช่น Hotel California, Californication หรือดูรายชื่อสถานที่-สิ่งต่างๆ ที่มีคำว่าแคลิฟอร์เนีย)

แต่ถ้าถามว่าชื่อ California มีที่มาอย่างไร ไม่น่าจะมีใครตอบได้กันสักเท่าไรนัก (ผมก็ด้วย)

คำตอบของเรื่องนี้คือเราเองก็ไม่รู้แน่ชัดว่าชื่อ California มีที่มาได้อย่างไร เรารู้แค่ว่าเป็นชื่อที่เรียกโดยนักสำรวจชาวสเปน ที่มาสำรวจชายฝั่งตะวันตกของอเมริกาทางเรือ ในช่วงราวๆ ปี 1533-1541 และน่าจะมีใครสักคนในกลุ่มนักสำรวจเป็นคนเรียกชื่อนี้ แล้วเรียกตามๆ กันมา

คำถามถัดมาคือ ทำไมคนริเริ่มที่ว่านี้ ถึงเริ่มเรียกมันว่า California ซึ่งไม่มีใครรู้จริงๆ มีแต่ทฤษฎีและการคาดการณ์เท่านั้น

ทฤษฎีที่แพร่หลายที่สุดคือ ในยุคนั้นมีนิยายโรมานซ์ในภาษาสเปนชื่อว่า Las sergas de Esplandián (ชื่อภาษาอังกฤษคือ The Adventures of Esplandián) เผยแพร่ในช่วงเวลาไล่เลี่ยกัน (ต้นฉบับที่เก่าที่สุดที่หาเจอคือ ฉบับปี 1510 ก่อนเรือเดินทางสำรวจประมาณ 20-30 ปี)

นิยายเรื่องนี้เป็นแนวๆ อัศวินท่องไปในแดนลึกลับพิศวง และไปเจอกับเกาะชื่อ California ที่มีแต่คนผิวดำเพศหญิง (แนวทาง Amazon) ส่วนพระราชินีของเกาะนี้ชื่อว่า Calafia ที่มีสัตว์เลี้ยงเป็นกริฟฟอน และข้ามทะเลมาทำสงครามกับชาวคริสต์ที่เมืองคอนสแตนติโนเปิล

เส้นทางการสำรวจทวีปใหม่ของชาวยุโรปนั้น กรณีของสเปนจะเริ่มจากแล่นเรือมาขึ้นฝั่งแถวๆ เม็กซิโกก่อน พอยึดเม็กซิโกจากชาว Aztec ได้แล้ว ก็ค่อยๆ เดินทางบนแผ่นดินมาถึงชายฝั่งแปซิฟิก ตั้งเมือง สร้างท่าเรือ เริ่มต่อเรือแล้วล่องเรือสำรวจชายฝั่งแปซิฟิกต่อ

ศูนย์กลางของเม็กซิโกฝั่งตะวันตกคือเมือง Acapulo ที่อยู่ตอนใต้ของเม็กซิโกปัจจุบัน พอล่องเรือขึ้นเหนือมาเรื่อยๆ จะเจอกับคาบสมุทรที่ปัจจุบันเรียกว่า Baja California (แปลว่า แคลิฟอร์เนียใต้) ที่เป็นแหลมทอดยาว ชวนให้เข้าใจผิดว่ามันคือเกาะ

ความเข้าใจผิดนี้น่าจะทำให้ลูกเรือในสมัยนั้น เอาชื่อเกาะ Island of California จากนิยายมาเรียกตาม ทำให้พื้นที่แถบนี้ถูกเรียกว่า California และกลายเป็นรัฐ Las Californias ในระยะถัดมาที่เม็กซิโกตั้งเป็นประเทศ

แต่ด้วยพื้นอันที่กว้างใหญ่ เม็กซิโกในยุคนั้นจึงแยกส่วนมันเป็น Alta California (แคลิฟอร์เนียเหนือ) และ Baja California (แคลิฟอร์เนียใต้) ยุคถัดมาเมื่อเม็กซิโกทำสงครามกับอเมริกาแล้วแพ้ จึงเสีย Alta California ไป (กลายเป็นรัฐแคลิฟอร์เนียในปัจจุบัน และรัฐใกล้เคียงอื่นๆ เช่น แอริโซนา เนวาดา นิวเม็กซิโก) ส่วน Baja California ยังเป็นชื่อรัฐของเม็กซิโกอยู่ (ปัจจุบันยังแยกเป็น 2 ส่วนอีกคือ Baja California ด้านบนของแหลม และ Baja California Sur สุดปลายแหลม)

ส่วนคำว่า calif ที่เป็นรากศัพท์ของ California/Calafia น่าจะมาจากคำว่า “กาหลิบ” (Caliph หรือ Khalifa) ของโลกอิสลาม ซึ่งถือเป็นดินแดนที่มีอยู่จริงแต่แปลกและน่าตื่นเต้น (exotic) สำหรับชาวยุโรปยุคนั้น

ส่วนทฤษฎีอื่นที่เป็นไปได้คือ

• มีบทกวีภาษาฝรั่งเศสในศตวรรษที่ 11 พูดถึงชื่อดินแดนว่า Califerne ซึ่งน่าจะหมายถึงดินแดนใกล้เคียงกับแอฟริกา (และผู้เขียนนิยาย Esplandián อาจนำชื่อนี้มาใช้ตั้งชื่อเกาะด้วย)
• คำภาษาสเปนโบราณ Calit Fornay (แปลว่า เตาร้อน hot furnace) ที่เพี้ยนมาเป็น Cali Fornia
• คำภาษาคนท้องถิ่น (อินเดียแดง) ว่า kali forno แปลว่า ภูเขาสูง

รายละเอียดอื่นๆ อ่านในบทความจาก Wikipedia ได้