อ่านเจอบทความ Why Europeans Colonized America Before Africa ของ Tomas Pueyo นักเขียนเรื่องภูมิศาสตร์ที่ติดตามอยู่
หัวข้อนี้เป็นสิ่งที่สนใจมานานแล้ว เพราะแอฟริกาอยู่ใกล้กับยุโรปมากกว่า คนยุโรปมีการค้า-ทำสงครามกับแอฟริกามายาวนานตั้งแต่สมัยกรีก แต่กลับไปถึงทวีปอเมริกา (โคลัมบัสค้นพบอเมริกาโดยบังเอิญปี 1492) ในช่วงไล่เลี่ยกับการเดินทางอ้อมแหลมกู๊ดโฮป (Bartolomeu Dias ทำได้ในปี 1488)
เพราะอะไรจึงเป็นเช่นนั้น
unchartedterritories.tomaspueyo.com คำตอบคือ “กำแพง” ทางกายภาพของแอฟริกาเอง เริ่มจากทะเลทรายซาฮาราที่กว้างใหญ่ ขวางกั้นทวีปแอฟริกาเหนือและใต้เอาไว้ การเดินทางทางบกข้ามทะเลทรายซาฮาราเป็นสิ่งที่ยากมาก
หากเดินทางด้วยเรือ ไปทางชายฝั่งตะวันตก จะเจอปัญหาเรื่องทะเลไร้ลม Doldrum และกระแสนน้ำย้อนทวน Equatorial Counter Current ซึ่งปัญหานี้แก้ได้ด้วยเทคโนโลยีการเดินเรือที่ดีขึ้น (ต่อเรือ Caravel) ในอีกหลายร้อยปีถัดมา
ส่วนไปทางตะวันออก ก็ไม่มีคลองสุเอซในยุคสมัยนั้น ทำให้ไม่สามารถยกกองเรือไปได้โดยตรง และจำเป็นต้องผ่านประเทศมุสลิมแถวตะวันออกกลางที่เป็นอริกัน (สงครามครูเสด) การค้าระหว่างกันผ่านพ่อค้าคนกลางอาจพอทำได้ แต่การมีกองเรือขนาดใหญ่เพื่อทำการค้าโดยตรงหรือทำสงคราม สร้างอาณานิคม เป็นเรื่องที่ทำไม่ได้
เมื่อชาวยุโรปสามารถเดินเรืออ้อมแหลมกู๊ดโฮปไปยังอินเดียได้แล้ว ทวีปแอฟริกายังมีอีกปัญหาหนึ่งคือ โรคระบาด โดยเฉพาะมาลาเรีย
ดังนั้น เหล่านักเดินทางชาวยุโรปที่พิชิตชายฝั่งแอฟริกาได้แล้ว จึงไม่สามารถบุกรุกเข้าไปในแผ่นดินแอฟริกาตอนกลางที่มีแต่ป่าดิบชื้นได้ง่ายนัก เพราะโดนยุงกัดแล้วป่วยตายไปซะเยอะ จากสถิติแล้วมีคนยุโรปรอดได้เพียง 10% เท่านั้นเอง
ปัญหาข้อนี้แก้ได้ด้วยเทคโนโลยีเช่นกัน นั่นคือยาควินิน (quinine) ในปี 1817
เมื่อทุกอย่างพร้อม การบุกยึดครองอาณานิคมแอฟริกา (Scramble for Africa) จึงเกิดขึ้นหลังจากนั้นไม่นานคือประมาณปี 1880 และยึดครองทั้งแอฟริกาได้ในปี 1914
เท่ากับว่าชาวยุโรปสามารถพิชิตอุปสรรคทางกายภาพ-ชีวภาพของแอฟริกา ได้ด้วยเทคโนโลยีนั่นเอง
คนที่สนใจเรื่องภูมิศาสตร์แอฟริกา สามารถอ่านเรื่องอื่นเพิ่มได้จากซีรีส์ทวีตของ Pueyo
Why is Africa the way it is?
What are its main regions?
Its most defining features?
What’s key about each country?Most of it is rooted in 2 factors.
Here’s how to understand Africa and each one of its countries: pic.twitter.com/GvJuROq57M
— Tomas Pueyo (@tomaspueyo) May 16, 2023
ชุดที่สองเรื่องศาสนาในแอฟริกา กับข้อจำกัดทางกายภาพเช่นกัน
Why is Africa the way it is? Part 2
Today, a story about religions, bugs, mountains, deserts, trade, wars, slaves & more
Here’s a challenge. Look at this map and make a guess: what do the red/green/yellow colors represent? pic.twitter.com/R4r9p9Lnuz
— Tomas Pueyo (@tomaspueyo) May 19, 2023