เคยอ่านเจอเรื่อง “ยุคน้ำแข็งเล็ก” (Little Ice Age) ในนิยายจีนเรื่อง จอมทัพพลิกแผ่นดิน ที่พระเอกย้อนเวลากลับไปช่วงปลายราชวงศ์หมิง ว่าเป็นหนึ่งในสาเหตุที่ราชวงศ์หมิงล่มสลาย (อากาศหนาวเย็น ปลูกพืชไม่ได้ เกิดปัญหาขาดแคลนอาหาร ราชสำนักจัดการไม่ได้ คนประท้วงลุกฮือ)
ภาพจาก Wikipedia
ล่าสุดเพิ่งรู้จักคำว่า Great Frost หรือฤดูหนาวที่หนาวเป็นพิเศษในรอบ 500 ปี เกิดขึ้นที่ยุโรปในช่วงปลายปี 1708 ถึงต้นปี 1709 (แม่น้ำเทมส์ในลอนดอนกลายเป็นน้ำแข็งเลย) และส่งผลกระทบทางเศรษฐกิจ-การเมืองในยุโรปเช่นกัน
- สงครามสวีเดนบุกรัสเซียในปีนั้น สวีเดนแพ้ยับเพราะทหารหนาวตาย
- เกิดปัญหาเศรษฐกิจถดถอย (recession) ครั้งใหญ่ในอังกฤษ ทำให้ GDP -14% ในปีนั้น (FT, Guardian)
สาเหตุของการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศแบบนี้ยังไม่ชัดเจนนักว่าเกิดจากอะไร บางทฤษฎีเสนอว่าเป็นเรื่องความผิดปกติของดวงอาทิตย์ บางทฤษฎีบอกกระแสน้ำ หรือลาวาใต้โลก แต่ผลของมันก็ชัดเจนว่า พอกระทบเรื่องความเป็นอยู่ของมนุษย์ (หนาวเกิน, ร้อนเกิน, น้ำท่วม, อดอยาก) บวกกับสาเหตุทางสังคมอื่นๆ (เช่น สงครามหรือความขัดแย้งที่เกิดอยู่แล้ว) มันจะส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองตามมา
หมายเหตุ: ถ้าใครเคยอ่านหนังสือเรื่อง “ฤดูหนาวอันแสนยาวนาน” (The Long Winter)ในนิยายชุด “บ้านเล็ก” ของ Laura Ingalls Wilder มันเป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในปี 1880 ที่พายุหิมะถล่มอเมริกา