ชาวรัสเซียคนแรกที่เห็นมหาสมุทรแปซิฟิก

เคยเขียนเรื่อง ชาวตะวันตกคนแรกที่เห็นมหาสมุทรแปซิฟิก แต่นั่นคือมหาสมุทรแปซิฟิกจากฝั่งทวีปอเมริกา

เลยเกิดความสงสัยขึ้นมาว่า แล้วถ้าเป็นมหาสมุทรแปซิฟิกจากฝั่งเอเชีย ใครคือชาวตะวันตกคนแรกที่ค้นพบว่ามีมหาสมุทรอยู่ตรงนี้ และได้เห็นมันด้วยสายตาตัวเอง

คำตอบเดาได้ไม่ยากว่าเป็นชาวรัสเซีย ที่ขยายดินแดนมาจากฝั่งยุโรป ข้ามดินแดนอันกว้างใหญ่ของไซบีเรีย จนมาสุดขอบทะเลอีกด้าน

แต่ก่อนอื่นต้องย้อนประวัติศาสตร์รัสเซียกันสักหน่อย เพราะตอนแรกนั้นรัสเซียไม่ได้มีดินแดนกว้างใหญ่ระดับนี้

การขยายพื้นที่ของรัสเซียในไซบีเรีย

รัสเซียในยุคก่อตั้งประเทศนั้น มีดินแดนอยู่แถบกรุงมอสโกเท่านั้น จะเรียกว่า “แคว้นมอสโก” (Principality of Moscow หรือ Grand Duchy of Moscow) มีอายุราว 270 ปี คือ ระหว่าง ค.ศ. 1282-1547

หลังจากนั้น รัสเซียเริ่มขยายอิทธิพลมากขึ้น ตั้งตัวเป็นอาณาจักรซาร์ (Tsardom of Russia) ซึ่งคำว่า “ซาร์” มาจากตำแหน่ง Caesar ของโรมัน (ที่สืบทอดมาจากอาณาจักรไบแซนไทน์ หรือโรมันตะวันออกที่อิสตันบูล) ช่วงเวลานี้กินเวลาประมาณเกือบ 200 ปีคือ 1547-1721 ก่อนที่ซาร์ปีเตอร์มหาราช จะรบชนะจักรวรรดิสวีเดน และนำพารัสเซียเข้าสู่ยุคจักรวรรดิ (Russian Empire)

ในยุคอาณาจักรซาร์รัสเซีย ถือเป็นยุคที่รัสเซียขยายอาณาเขตจากยุโรป (ด้านตะวันตกของเทือกเขาอูราล ที่เป็นจุดกั้นแดนยุโรป-เอเชีย) ข้ามมายังฝั่งตะวันออก ไปจนสุดมหาสมุทรแปซิฟิก

ก้าวแรกของรัสเซียในการขยายอิทธิพลคือการรบชนะอาณาจักรข่านแห่งไซเบอร์ (Khanate of Sibir) ซึ่งเป็นแคว้นชนเผ่าแห่งทุ่งหญ้าที่นับถืออิสลาม อยู่ทางตะวันออกของเทือกเขาอูราล เมืองหลวงของแคว้นนี้ในปัจจุบันคือเมือง Tyumen ซึ่งขึ้นเหนือมาจากประเทศคาซัคสถานมาอีกหน่อย แคว้นข่านแห่งไซเบอร์สืบเชื้อสายมาจากเผ่ากระโจมทองคำ (Golden Horde) ซึ่งเป็นลูกหลายของเจงกีสข่านอีกทีหนึ่ง

กองทัพทหารม้า Cossack ของรัสเซียรบชนะอาณาจักรข่านไซเบอร์ในปี 1582 (Conquest of the Khanate of Sibir) ซึ่งเป็นช่วงท้ายของรัชสมัย Ivan the Terrible หรือ Ivan IV กษัตริย์องค์แรกของยุคอาณาจักรซาร์รัสเซีย

หลังจากนั้นเมื่อภาคตะวันออกหนทางเริ่มสะดวก ชาวรัสเซียก็เริ่มค่อยๆ ขยายอาณาจักร สร้างเมืองใหม่ทางตะวันออกอย่างช้าๆ โดยเมืองสำคัญคือ Tobolsk ที่อยู่ทางตะวันออกเลยจาก Tyumen ไปอีกหน่อย สร้างในปี 1587 และกลายเป็นเมืองหลวงของแคว้นไซบีเรียในระยะถัดมา

ดินแดนไซบีเรียนอันกว้างใหญ่ มีแม่น้ำมากมาย ซึ่งแม่น้ำสายสำคัญๆ จะไหลแนวใต้-เหนือไปลงทะเลอาร์กติก เมืองสำคัญลำดับถัดมาคือ Tomsk ก่อตั้งในปี 1604 ตั้งอยู่บนชายฝั่งแม่น้ำ Tom River แม่น้ำสาขาของแม่น้ำ Ob River แม่น้ำสายใหญ่ที่สุดทางตอนกลางของไซบีเรีย

ชาวรัสเซียเดินทางมาถึงแม่น้ำสายถัดไปคือ Yenisei River ในปี 1605 และตั้งเมือง Yeniseysk บนฝั่งแม่น้ำในปี 1619 ระหว่างนี้ชาวรัสเซียได้ค้าขายขนสัตว์ด้วยวิธีการล่องแม่น้ำขึ้นเหนือไปออกทะเลแล้ววกกลับมายังทะเลฝั่งยุโรป (Northern Sea Route) แม้ประสบปัญหาทะเลกลายเป็นน้ำแข็ง ล่องเรือไม่ได้ในช่วงฤดูหนาว

ถัดมาคือทะเลสาบไบคาล (ซึ่งเป็นต้นน้ำสายหนึ่งของแม่น้ำ Yenisei และค้นพบโดยการล่องเรือมาทางต้นน้ำ) และแม่น้ำ Lena ซึ่งเป็นแม่น้ำสายใหญ่สายสุดท้ายที่อยู่ในแนวใต้-เหนือ (ถัดจาก Ob และ Yanisei)

เมืองสำคัญบนฝั่งแม่น้ำ Lena คือเมือง Yakutsk ก่อตั้งในปี 1632 (ปัจจุบันถือเป็นเมืองใหญ่มากในแถบนี้ มีประชากร 3.5 แสนคน) เมืองนี้เป็นจุดที่ตัวละครของเราจะเริ่มต้นขึ้น

Ivan Moskvitin ชาวรัสเซียคนแรกที่เห็นมหาสมุทรแปซิฟิก

Ivan Moskvitin เป็นนักสำรวจชาวรัสเซีย ที่เราไม่รู้ข้อมูลของเขามากนัก คาดกันว่าเป็นชาวมอสโก เขาเดินทางมาถึงเมือง Tomsk ในปี 1626 และมาถึง Yakutsk ในปี 1636 หรือ 1637

หลังจากนั้นคณะสำรวจของ Moskvitin ถูกส่งไปสำรวจพื้นที่ทางตะวันออกของ Yakutsk โดยเจอกับแม่น้ำ Maya River ในปี 1638 (เป็นแม่น้ำสายย่อยของแม่น้ำ Aldan ที่เป็นสายย่อยของ Lena อีกที นั่นคือไหลลงทะเลทางเหนือ) จากนั้นข้ามภูเขา Dzhugdzhur และเจอกับแม่น้ำ Ulya ที่อยู่ทางฝั่งตะวันออกของภูเขา ไหลลงทะเลโอคอตส์ (Sea of Okhotsk) ในมหาสมุทรแปซิฟิก ซึ่งอยู่ตอนเหนือของเกาะฮอกไกโด เกาะซัคคาลิน คณะของเขาล่องเรือมาตามแม่น้ำในปี 1639 กลายเป็นชาวรัสเซียคนแรกที่เห็นมหาสมุทรแปซิฟิก (จุดที่เป็นปากแม่น้ำใน Google Maps, ปัจจุบันเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเล็กๆ ในรัสเซีย)

คณะของ Moskvitin ตั้งค่ายอยู่ริมปากแม่น้ำ Ulya แล้วล่องเรือขึ้นไปทางเหนืออีกหน่อย เจอกับแม่น้ำอีกสายคือ Okhotsk หรือ Okhota และล่องเรือในทะเลไปทางตะวันออกเรื่อยๆ ไกลสุดที่อ่าว Taui Bay

จากนั้นคณะของเขาล่องเรือกลับมาทางตะวันตก เลยลงไปทางใต้จนถึงอ่าว Uda Gulf และวกกลับตะวันออก ลงใต้ไปอีกหน่อยจนถึงอ่าวซัคคาลิน (Sakhalin Gulf) ที่อยู่ด้านตะวันตกของเกาะซัคคาลิน การสำรวจเหล่านี้เกิดขึ้นในปี 1940 หลังจากนั้นคณะของเขาเดินทางกลับ Yakutsk ในปี 1641 และเดินทางกลับมอสโกในปี 1646 หลังจากนั้นเขาเดินทางกลับมายัง Tomsk อีกครั้งในปี 1647 แล้วชีวิตของเขาที่ถูกบันทึกไว้ก็มีแค่นี้

ในช่วงระหว่างนี้มีนักสำรวจชาวรัสเซียคณะอื่นๆ อีกมาก (อ่าน timeline ได้จาก Russian conquest of Siberia) โดยนักสำรวจคนสำคัญอีกคนคือ Semyon Dezhnev ที่เดินทางไปยังจุดสุดทวีป และล่องเรือข้ามช่องแคบแบริ่งที่คั่นกลางระหว่างเอเชียกับอเมริกาได้ในปี 1648