ไอแซค นิวตัน กับหุ้นฟองสบู่แตก

ทุกคนรู้จักเซอร์ไอแซค นิวตัน นักฟิสิกส์ชื่อก้องโลกชาวอังกฤษ ผู้สร้างตำนานเห็นแอปเปิลหล่นจากต้น แล้วสามารถอธิบายความเป็นไปของวัตถุและจักรวาล กลายเป็นผู้ตั้งสำนักฟิสิกส์แบบ Newtonian ที่ถูกใช้กันต่อมาอีกหลายร้อยปี

แต่นิวตันคนเดียวกันนี้ล่ะ ที่ลงทุนในหุ้นฟองสบู่แห่งยุคสมัย และเจ๊งยับมาแล้ว

เรื่องเกิดขึ้นในช่วงนิวตันตอนแก่แล้วคือปี 1720 ตอนนั้นนิวตันอายุ 77 ปี (เขาตายตอนอายุ 84) ประเทศอังกฤษในยุคที่ล่าอาณานิคมโพ้นทะเล มีการตั้งบริษัทชื่อว่า South Sea Company ที่ได้รับสัมปทานแต่เพียงผู้เดียวในการค้าทาสจากแอฟริกา ไปขายยังประเทศในอเมริกาใต้

สตอรี่ของบริษัทที่ผูกขาดการค้าโพ้นทะเล จนทำกำไรมหาศาล เคยเกิดขึ้นมาก่อนกับบริษัท East India Company ที่ค้าขายฝั่งอินเดีย ส่งผลให้เกิดการแห่กันลงทุนในหุ้นของบริษัท South Sea Company กันอย่างคึกคักในหมู่ชนชั้นสูง พ่อค้าคหบดีของอังกฤษ

จุดพีคอยู่ในปี 1720 ที่ราคาถูกปั่นจากหุ้นละ 100 กว่าปอนด์ (ตามเงินในสมัยนั้น) ขึ้นไปเกือบถึง 1,000 ปอนด์ ภาวะแบบนี้ทำให้เกิดฟองสบู่แตกจนสุดท้ายกลับมาเหลือมูลค่าเพียงร้อยกว่าปอนด์ กลายเป็นปัญหาวิกฤตเศรษฐกิจในยุคนั้น เพราะลากหุ้นบริษัทอื่นให้ร่วงตามไปด้วย ถือเป็นหนึ่งในกรณีคลาสสิคของฟองสบู่การลงทุนแตกในอดีต คู่ไปกับฟองสบู่ดอกทิวลิป

ในการสอบสวนของสภา พบว่ามีการคอร์รัปชันของรัฐมนตรีหลายคนเพื่อให้ช่วยกันปั่นราคาหุ้น South Sea และทำให้อังกฤษต้องออกกฎหมายหลายอย่างเพื่อล้อมคอกไม่ให้เกิดการปั่นราคาแบบเดียวกันอีก – CNBC

นิวตัน เป็นหนึ่งในคนที่เข้ามาลงทุนในหุ้น South Sea และชื่อเสียงของนิวตันก็เป็นส่วนหนึ่งที่คนแห่กันเข้ามาลงทุนด้วย เพราะเชื่อมั่นในตัวคนฉลาดๆ แบบนิวตัน

เรารู้กันว่านิวตันเข้าไปลงทุนใน South Sea Stock จริงๆ แต่ไม่รู้รายละเอียดมากนัก ว่าลงทุนแล้วเป็นอย่างไรกันแน่ เพราะไม่เหลือหลักฐานเอกสารเท่าไรนัก บางก็ว่าลงทุนแล้วเจ๊งยับ บ้างก็ว่าจริงๆ น่ะกำไร (คนที่บอกเรื่องนี้คือนักเศรษฐศาสตร์ชื่อดัง John Maynard Keynes แต่เขาก็ไม่มีหลักฐานมายืนยันอยู่ดี)

วันนี้ได้มาเจอเปเปอร์วิชาการของ Royal Society สมาคมวิชาการของอังกฤษ (ซึ่งนิวตันก็เคยเป็นประธานที่นี่ด้วย 555) ตีพิมพ์ในปี 2018 เป็นการขุดหาหลักฐานเรื่องการลงทุนของนิวตันอย่างละเอียดมาก Newton’s financial misadventures in the South Sea Bubble อ่านได้ฟรีด้วย (แต่ยาวมาก) ถ้าใครสนใจก็แนะนำ

หลักฐานที่ Andrew Odlyzko ผู้เขียนเปเปอร์ค้นพบคือ นิวตันเข้าไปลงทุนในหุ้น South Sea Stock สองรอบ โดยรอบแรกเขาไปซื้อและขายในจังหวะที่ดี ทำกำไรได้เยอะด้วย แต่เนื่องจากราคาหุ้นยังปั่นกันขึ้นต่อไปอีก ทำให้นิวตันทนความเย้ายวนไม่ไหว ตามไปซื้อซ้ำอีกรอบ ซึ่งรอบนี้ผลคือพังพินาศ

กล่าวโดยสรุป นิวตันน่าจะเจ๊งจากหุ้น South Sea Stock ไปราว 20,000 ปอนด์ตามค่าเงินในยุคนั้น ซึ่งเทียบกับเงินยุคปัจจุบันราว 20 ล้านปอนด์เลยทีเดียว

ในเปเปอร์ยังมีคำพูดที่อ้างว่าเป็นของนิวตันว่า ‘[he could] calculate the motions of the heavenly bodies, but not the madness of people’ ซึ่งก็ไม่รู้ว่าจริงแท้แค่ไหน

บทสรุปของเรื่องนี้คือ การลงทุนเป็นเรื่องที่ไม่เข้าใครออกใคร ต่อให้เป็นอัจฉริยบุคคลระดับไอแซค นิวตัน ยังลงทุนผิดพลาดครั้งใหญ่ได้เพราะความโลภ ดังนั้นเราจึงไม่ควรลงทุนเพียงเพราะเห็นว่าดารา นักกีฬา คนดัง เข้าไปลงทุน แล้วจะกลัวตกรถตามนั่นเอง