เมื่อพูดถึงเมืองชื่อ “ฟิลาเดลเฟีย” (Philadelphia) คนส่วนใหญ่ก็คงนึกถึงเมืองใหญ่ในสหรัฐอเมริกาที่มีประวัติความเป็นมายาวนาน (และชื่อไม่ค่อยเป็น “อังกฤษ” เท่าไรนัก)
แต่จริงๆ แล้วในโลกนี้มีอีกหลายเมืองที่ใช้ชื่อ “ฟิลาเดลเฟีย” โดยเฉพาะแถบตะวันออกกลาง แถมที่มาของชื่อนี้มาจากภาษากรีกโบราณ แปลว่า “ความรักของพี่ชาย” (brotherly love)
รากศัพท์มาจากคำว่า phílos = beloved และ adelphós = brother
Philadelphia (Amman)
เมืองแรกที่ใช้ชื่อ “ฟิลาเดลเฟีย” คือกรุงอัมมาน (Amman) เมืองหลวงของประเทศจอร์แดนในปัจจุบัน ซึ่งสมัยก่อนคริสตกาลเป็นเมืองของกรีก (ในยุคหลังอเล็กซานเดอร์มหาราช)
ผู้ที่ตั้งเมืองนี้คือ Ptolemy II Philadelphus กษัตริย์อียิปต์ในยุคนั้น (เป็นลูกของปโตเลมี I ขุนพลของอเล็กซานเดอร์ที่มาครองอียิปต์หลังอเล็กซานเดอร์ตาย)
Ptolemy II แต่งงานกับพี่สาว/น้องสาวตัวเอง จึงได้รับการขนานนามว่า “Philadelphus” (lover of his sister) เมื่อเขามาสร้างเมือง ณ จุดนี้ จึงตั้งชื่อเมืองว่า Philadelphia
เมืองฟิลาเดลเฟีย เปลี่ยนชื่อเป็น “อัมมาน” ในยุคที่อิสลามยึดครองภูมิภาคนี้สำเร็จ หลังเอาชนะจักรวรรดิไบแซนไทน์ได้ราวปี 630
Philadelphia (Alaşehir)
อีกเมืองที่ใช้ชื่อ “ฟิลาเดลเฟีย” อยู่ในประเทศตุรกี ซึ่งปัจจุบันใช้ชื่อว่า Alaşehir (ผมถอดเสียงเป็นไทยได้ว่า “อัลอาเชฮีร์” อาจผิดได้นะครับ)
เมืองนี้ก่อตั้งช่วงประมาณปี 189 ก่อนคริสตกาล โดย Eumenes II กษัตริย์ชาวกรีกที่ครองนคร Pergamon (ตุรกีตะวันตก) ในยุคนั้น (โซนใกล้ๆ กับกรุงทรอย)
เมืองชื่อ “ฟิลาเดลเฟีย” เหมือนกันในภาษากรีก แต่ความหมายต่างกันเลย เพราะ Eumenes ตั้งชื่อเมืองให้เป็นเกียรติกับน้องชายตัวเอง (“one who loves his brother”) ซึ่งภายหลังก็เป็นกษัตริย์ต่อจากตัวเขา
พอมาถึงยุคคริสตกาล เมืองฟิลาเดลเฟียแห่งนี้ถูกเอ่ยถึงใน “พระคัมภีร์ใหม่” (New Testament) โดยเป็นหนึ่งในโบสถ์ทั้งเจ็ดแห่งเอเชีย (เอเชียในที่นี้หมายถึงตุรกี) ในหนังสือ Book of Revelation เล่มสุดท้ายของพระคัมภีร์ใหม่ด้วย
เมืองฟิลาเดลเฟียแห่งนี้ใช้ชื่อนี้มายาวนานตามอายุของจักรวรรดิไบแซนไทน์ พอจักรวรรดิล่มสลายก็เปลี่ยนชื่อมาเป็น Alaşehir ตามแบบตุรกี
Philadelphia (Pennsylvania)
เมืองฟิลาเดลเฟียที่เรารู้จักกันในปัจจุบัน เป็นเมืองใหญ่อันดับ 6 ของสหรัฐอเมริกา มีบทบาทมากในช่วงสงครามประกาศเอกราช และเคยเป็นเมืองหลวงของอเมริกาในช่วงก่อตั้งประเทศ (ระหว่างรอสร้างวอชิงตันดีซีเสร็จ)
เมืองนี้ก่อตั้งโดย William Penn ขุนนางอังกฤษ ผู้ซึ่งได้รับที่ดินใน รัฐเพนซิลเวเนีย (“Penn”sylvania) ในปัจจุบันจากกษัตริย์อังกฤษช่วงอาณานิคม แลกกับการปลดหนี้ที่กษัตริย์ติดตระกูล Penn อยู่
William Penn ข้ามทะเลมาตั้งอาณานิคมที่บริเวณนี้ ซื้อที่ดินจากอินเดียนแดง และตั้งเมืองแห่งนี้ขึ้น โดยยืมชื่อคำในภาษากรีกมาตั้งชื่อเมือง ตัวของ Penn เป็นสายศาสนาคริสต์ จึงตั้งชื่อเมืองตาม Philadelphia ในพระคัมภีร์
ปัจจุบันชื่อ Philadelphia ค่อนข้างยาว คนเลยเรียกกันว่า “Philly” และมีเมืองเล็กๆ อีกหลายเมืองในอเมริกา-อังกฤษ ตั้งชื่อ Philadelphia ตามเมืองในเพนซิลเวเนียแห่งนี้